به گزارش مشرق، «امیرحسین یزدان پناه» در یادداشت روزنامه «خراسان» نوشت:

عصر پنج شنبه در اتحادیه اروپا، رهبران ۲۸ کشور این قاره بیانیه ای را صادر کردند که حاوی دو نکته قابل توجه است؛ این ۲۸ کشور در بیانیه رسمی ۱۹ اکتبر (۲۷ مهر) خود ضمن تاکید بر حفظ برجام، به برنامه موشکی و فعالیت های منطقه ای ایران که بهانه آمریکا برای برهم زدن برجام است اشاره ای نکرده اند. این درحالی است که در بیانیه ۵ بندی وزیران خارجه اتحادیه اروپا که سه روز قبل از بیانیه سران، صادر شده، یک بند به برنامه موشکی و حضور منطقه ای ایران پرداخته و در باره این موضوعات ابراز نگرانی شده است. اما وجه دوم اهمیت بیانیه روز پنج شنبه اتحادیه اروپا که در آن به برنامه موشکی ایران اشاره ای نشده، این است که براساس گزارش منابع خبری، سران ۳ کشور فرانسه، آلمان و انگلیس در این نشست «خواستار حفظ فشار بر ایران در زمینه‌های موشکی و منطقه‌ای» شده اند.

با این حال بیانیه رسمی اتحادیه اروپا نشان می دهد که این سه کشور نتوانسته اند خواسته خود را به دیگر کشورها بقبولانند. این دو وجه به خصوص وجه دوم یعنی موفق نشدن فرانسه، آلمان و انگلیس در همراه کردن سران کشور های عضو اتحادیه اروپا با خواسته خود و گنجاندن بندهای مشخص علیه برنامه موشکی ایران و حضور منطقه ای کشورمان، می تواند نشان دهنده اختلاف نظر میان کشورهای این اتحادیه بر سر مسائل موشکی و حضور منطقه ای ایران باشد. اختلاف نظرهایی که ممکن است زمزمه هایی هرچند ضعیف از شکاف در این اتحادیه در زمینه دنباله روی از آمریکا درباره  سیاست ها در قبال ایران باشد.

۳ کشور غرب گرای فرانسه، آلمان و انگلیس هرچند خواستار حفظ برجام هستند اما آشکارا خواستار فشار بر ایران و محدود کردن برنامه دفاعی و حضور منطقه ای ایران می شوند؛ موضعی که همخوانی زاید الوصفی با جملات ترامپ دارد. با این حال بیانیه روز پنج شنبه سران کشورهای اروپا نشان می دهد که به ظاهر دیگر کشورهای عضو این اتحادیه تمایل ندارند منافع کشورشان را با منافع آمریکا و ۳ کشور غرب گرا و حتی برخی دیپلمات های اتحادیه اروپا که نزدیکی بیشتری با آمریکا دارند، گره بزنند. آن چه در پایان نشست سران اتحادیه اروپا رقم خورد، چه صراحت آشکار برخی کشورهای تروئیکای اروپا در همراهی نکردن با غرب تعبیر شود و چه نتوان به این زودی آن را همراهی نکردن با غرب دانست ، در هرحال نشانه هایی از یک اختلاف نظر در این اتحادیه دارد.

هر چند ممکن است در آینده این اختلاف نظر به اتفاق نظر بدل شود اما همین  اختلاف نظر می تواند زمین بازی دیپلماسی ایران در اروپا باشد؛ زمینی که روی مرز گسل ها و اختلافات داخلی اروپا بنا می شود، اختلافاتی که کم هم نیست.

استفاده از واگرایی های این چنینی در اروپا را روزنامه خراسان ۳ سال پیش به عنوان یکی از مهم ترین راهبردها در قبال اروپا به وزارت خارجه پیشنهاد کرده بود. شاید اکنون دیگر بتوان گفت تنها راهبرد مفید، حرکت روی همین مرزهای واگرایی باشد.  این راهبرد را روزنامه خراسان در «کتاب خراسان دیپلماتیک» به عنوان «اروپای دوم» نام گذاری کرده بود. مفهوم اروپای دوم شامل کشورهای اروپایی غیر از ۳ کشور فرانسه، انگلیس و آلمان است. اروپای دوم شامل کشورهای مهمی همچون ایتالیا، لهستان، هلند، اتریش و ... می شود که اتفاقا هم کشورهای توسعه یافته هستند و سطح بالایی از رفاه و رونق اقتصادی در آن ها وجود دارد و هم تجربه تاریخی نشان می دهد دنباله رو چشم و گوش بسته غرب نیستند.

نظریه «اروپای دوم» نه به معنای نفی تعامل با اتحادیه اروپا یا اولویت دادن به کشورهای ضعیف این قاره بلکه به این معناست که  سیاست خارجی ایران باید به کشورهای اروپایی به جز ۳ کشور فرانسه، انگلیس و آلمان توجه ویژه ای داشته باشد. این توجه ویژه در تعامل دوجانبه با کشورهای اروپای دوم براساس منافع مشترک ایران و هرکدام از آن ها به صورت تک به تک شکل می گیرد و پرورش می یابد. برخی از این کشورها از گذشته نشانه هایی از تمایل به همکاری نزدیک با ایران را داشته اند. اعتراض شدید برخی کشورهای اروپایی به ویژه هلند و ایتالیا به فرانسه، انگلیس و آلمان در سال ۸۶ وقتی ۲۲ کشور اروپایی درخواست کرده بودند پاسخ ۲۱ صفحه ای ایران به پیشنهاد ۱+۵ را ببینند اما سه کشور غرب گرا پاسخ منفی دادند، یکی از این نمونه هاست.

حتی سال گذشته وقتی «متئو رنتزی» نخست‌وزیر ایتالیا به ایران آمده بود، در دیدار رهبر انقلاب از «نظرات مشترک با ایران» درباره مسائل منطقه ای و مبارزه با تروریسم سخن گفت و برخی مواضع انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا را درباره اسلام صریحا رد کرد. «ویکتور اوربان» نخست وزیر مجارستان نیز که ۳ سال قبل به کشورمان آمده بود، در مواضع صریح ضد غربی خود مبانی غرب برای توسعه را به چالش کشیده و تاکید کرده بود:معیارهای گذشته‌ غرب را در حوزه‌های اخلاق، سیاست و دین در معرض فروپاشی قرار داده است.

این مواضع که نشان دهنده رگه هایی از استقلال طلبی برخی کشورهای اروپایی و به خصوص کشورهای مطرح اروپا در قبال مواضع غرب است و زمزمه های اختلاف که به تازگی شنیده می شود، نشان می دهد باید با توجه جدی به اختلافاتی که در اتحادیه اروپا شکل می گیرد، در شرایط پسابرجام و به خصوص با تهدیدهای وافر ترامپ و سه کشور دنباله رو آمریکا در اروپا،  راهبرد دیپلماسی ایران در قاره سبز را هرچه سریع تر مبتنی بر راهبرد «اروپای دوم» تعریف کنیم تا زمین بازی با بازیگران جدید تعریف شود. بازیگرانی که دست کم منافع اقتصادی شان آن ها را وادار می کند دنباله رو غرب در اروپا نباشند.